اتریوم، یکی از پرفروش‌ترین و شناخته‌شده‌ترین ارزهای دیجیتال جهان است که از زمان راه‌اندازی‌اش تا به امروز تحولات زیادی را تجربه کرده است.اتریوم در حال حاضردر رتبه دوم بازار از نظر مارکت کپ(سهم بازار)است، که نشان از استقبال از این ارز دیجیتال قدرتمند است. در این مقاله، قصد داریم نگاهی جامع و جذاب به اتریوم بیندازیم و از ابتدای ایده‌پردازی تا پیشرفت‌های اخیر و آینده‌اش را بررسی کنیم.

نکته مهم: برای تسلط به بازار ارزهای دیجیتال شما ابتدا باید به سراغ بیت کوین و سپس اتریوم بروید.بیش از 60 درصد دنیای رمز ارزها و مفاهیم این حوزه متعلق به این دو غول است. و در صورت تسلط به این دو ارز شما بیش نیمی از راه شناخت حوزه ارزهای دیجیتال را طی کرده اید.

اتریوم چیست؟

اتریوم یک پلتفرم بلاکچین متن‌باز است که به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد قراردادهای هوشمند و برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) را ایجاد و مدیریت کنند. این پلتفرم توسط ویتالیک بوترین در سال ۲۰۱۵ راه‌اندازی شد و هدف اصلی آن ارائه یک شبکه جهانی غیرمتمرکز برای اجرای قراردادهای هوشمند بود.

ایده اتریوم، 4 سال بعد از اینکه بیتکوین توانست پول را به کمک بلاکچین غیر متمرکز کند، در ذهن نوجوان 19 ساله یعنی ویتالیک بوترین شکل گرفت.ویتالیک بوترین به این فکر کرد که میشود از بلاکچین استفاده های بسیار زیادی کرد و یک انقلاب جدید در دنیای رمز ارزها را بنیان گذاری کرد.

شاید بپرسید پس انقلاب بیت کوین چه میشود؟

جواب ساده است بیتکوین انقلاب کرد، اتریوم نزاشت شعله های انقلاب بیتکوین خاموش شود و اون انقلاب  را تکمیل و شعله هلایش را گسترده تر کرد.بیتکوین راه را نشان داد و اتریوم مسیر را ادامه داد.بیتکوین پول را غیرمتمرکز کرد اتریوم همه چیز را !

ویتالیک با شعار متمرکز کردن همه چیز به کمک بلاکچین و ایده گرفتن از بیتکوین تحول بزرگی را در دنیای تکنولوژی ایجاد کرد.

تفاوت اتر و اتریوم

افراد زیادی این اشتباه رایج را میکنند و ارز اتر را با اتریوم اشتباه میگیرند. در حقیقت اتریوم نام پلتفرمی است که قابلیت اجرای قراردادهای هوشمند و برنامه های غیرمتمرکز را به ما میدهد. اتر(ETH) نام ارز(کوین) بومی این پلتفرم است که به کمک این ارز میتوانید روی پلتفرم اتریوم فعالیت کنید.

 

تاریخچه اتریوم

آغاز ایده 

ایده اتریوم نخستین بار در سال ۲۰۱۳ توسط ویتالیک بوترین مطرح شد. بوترین به دنبال ایجاد یک سیستم بلاکچین بود که علاوه بر انتقال ارزش، قابلیت اجرای برنامه‌های پیچیده‌تر را نیز داشته باشد.دقیقا مانند یک کامپیوتر بسیار بزرگ غیرمتمرکز که توانایی اجرای برنامه های مختلف را بدون دخالت نهادهای واسطه دارد. و شما میتوانید برنامه های مختلف را روی این کامپیوتر عظیم اجرا کنید اون هم بدون نیاز به واسطه و اعتماد!

تیم توسعه‌دهنده 

برای تحقق ایده بوترین، تیمی از توسعه‌دهندگان با استعداد گرد هم آمدند. تیم توسعه اتریوم در ابتدا شامل یک گروه از توسعه‌دهندگان و کارآفرینان بود که توسط ویتالیک بوترین رهبری میشدند. این تیم متشکل از افرادی با تخصص‌های مختلف در زمینه برنامه‌نویسی، کریپتوگرافی، اقتصاد و مدیریت پروژه بود. از اعضای کلیدی این تیم می‌توان به گاوین وود، جوزف لوبین، آنتونی دی‌لوریو، هاسکینسون و میهای آلیسی اشاره کرد. این تیم با هدف ایجاد یک پلتفرم غیرمتمرکز برای اجرای قراردادهای هوشمند و برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) گرد هم آمدند و در نهایت در سال ۲۰۱۵، شبکه اصلی اتریوم را راه‌اندازی کردند.

جالب است بدانید بعدها این توسعه دهندگان هرکدام ارز دیجیتال خود را راه اندازی کردند و امپراطوری خود را ساختند.به طور مثال:

گووین وود که مدیر تیم فنی (cto)اتروم بود که زبان برنامه نویسی سالیدیتی را برای قراردادهای هوشمند اتریوم  توسعه داد، بعدها ارز دیجیتال (dot) و پروژه  پولکادات و همچنین پروژه کوزاما را راه اندازی کرد.

جوزف لوبین پروژه کانسنسیس (Consensys ) را توسعه داد، که جالب است بدانید کیف پول معروف متامسک محصول این پروژه است.

چارلز هاسکینسون (Charles Hoskinson) نیز بعد از اینکه با ویتالیک بوترین بر سر بعضی از مسایل به اختلاف خورد، راه خود را از اتریوم جدا و به توسعه پروژه بزرگ کاردانو (ada) پرداخت.(خیلی ها به این پروژه لقب قاتل اتریوم را داده اند)

همه این نابغه ها با کمک هم اتریوم را خلق کردند،پلتفرمی که هرچند بی عیب و نقص نبود ولی توانست فضای ارزهای دیجیتال را وارد مرحله جدیدی کند.

 

راه‌اندازی اتریوم 1.0

در جولای ۲۰۱۵، نسخه اولیه اتریوم به نام Frontier راه‌اندازی شد و رویای ویتالیک بوترین بعد از 2 سال عملی شد. این نسخه اولیه به توسعه‌دهندگان امکان نوشتن و اجرای قراردادهای هوشمند را می‌داد و پایه‌گذار اولین گام‌های اتریوم در دنیای ارزهای دیجیتال شد. در این نسخه دقیقا از الگوریتم اثبات کار بیتکوین استفاده شد، یعنی pow که الگوریتم قدرتمند،امن  و کاملا غیرمتمرکز بود. این الگوریتم دو اشکال بزرگ داشت آن هم مصرف بسیار زیاد انرژی توسط ماینرها و مقیاس پذیری!

ویتالیک فکرشو نمیکرد ایده جذابش خیلی زود مورد استقبال  زیاد جامعه رمز ارزها قرار بگیره! و طولی نکشید که شبکه اتریوم به شدت شلوغ شد،هزینه تراکنش ها در شبکه اتریوم سر به فلک کشید. خیلی زود رقبا اتریوم دست بکار شدن و قصد داشتند جای اتریوم را با حل بحران مقیاس پذیری بگیرند. ویتالیک و تیمش چاره ای جز تغییر الگوریتم نداشتند. و اینگونه بود که در طی چند مرحله اتریوم توانست بلاخره در سال 2022 به الگوریتم اثبات سهام(pos)کند.

اتریوم 2.0 یک به‌روزرسانی مهم و گسترده برای بلاکچین اتریوم بود که به منظور بهبود مقیاس‌پذیری،کاهش مصرف انرژی و کارایی این شبکه ارائه شد.

این به‌روزرسانی شامل  انتقال از الگوریتم Proof of Work (PoW) به Proof of Stake (PoS)، بهبود تراکنش‌ها، اجرای همزمان قراردادهای هوشمند و بهبود کارایی شبکه است.

مهمترین و سخت ترین کار اتریوم 2.0، انتقال از PoW به PoS بود. در PoW، ماینرها برای تأیید تراکنش‌ها و تولید بلوک‌ها از قدرت محاسباتی خود استفاده می‌کنند، در حالی که در PoS، تأیید تراکنش‌ها و تولید بلوک‌ها به تعداد موجودی ارز دیجیتالی که ماینر در اختیار دارد، وابسته است.

همچنین، اتریوم 2.0 اجازه می‌دهد قراردادهای هوشمند به صورت همزمان اجرا شوند، بهبودی که کاربران و توسعه‌دهندگان می‌توانند از آن بهره‌مند شوند. این به‌روزرسانی نقطه عطفی مهم در تکامل بلاکچین اتریوم به حساب می‌آید و بهبودهای قابل توجهی را در عملکرد و کارایی شبکه فراهم می‌کند.

 

دلایل ارتقاء به اتریوم 2.0

1. مقیاس‌پذیری: اتریوم 2.0 اهدافی را در راستای افزایش مقیاس‌پذیری شبکه دارد. با استفاده از تکنولوژی PoS و بهینه‌سازی فرایند تراکنش‌ها، شبکه توانایی پردازش تعداد بیشتری از تراکنش‌ها را در زمان کوتاهتری دارد.در نتیجه هزینه گس فی شبکه (نوعی کارمزد در شبکه اتریوم)  به شدت کاهش پیدا کرد. همچنین سرعت تایید تراکنش ها به شدت افزایش پیدا کرد که باعث افزایش کارایی شبکه شد.
2. کارایی: بهبود کارایی اتریوم یک هدف مهم در ارتقاء به نسخه 2.0 بوده است. با انجام بهینه‌سازی‌های مختلف در فرآیندهای شبکه، زمان اجرا و هزینه تراکنش‌ها کاهش می‌یابد و تجربه کاربری بهبود می‌یابد.
3. امنیت: انتقال از PoW به PoS منجر به بهبود امنیت شبکه می‌شود. این تغییر از حملات مختلفی مانند حملات ۵۱٪، حملات مسدودسازی، و حملات ساخت بلوک جلوگیری می‌کند.
4. استحکام شبکه: اتریوم 2.0 قدرت استحکام شبکه را افزایش می‌دهد و از مسائل مربوط به مقیاس‌پذیری و هزینه‌های انرژی که در PoW وجود دارد، کاسته می‌شود.
5. پیشرفت‌های تکنولوژیکی: با ارتقاء به نسخه 2.0، اتریوم از پیشرفت‌های تکنولوژیکی مختلفی استفاده می‌کند که بهبودهای چشمگیری را در عملکرد و کارایی شبکه به ارمغان می‌آورد.

البته ذکر این نکته مهم است که به اعتقاد خیلی از کارشناسان الگوریتم pos هرچند مزایای بسیار زیادی دارد از جمله مصرف انرژی پایین و سرعت بالا ولی به اندازه pow غیرمتمرکز نیست!(فلسفه اصلی ارزهای دیجتال تمرکز زدایی است)

 

تفاوت‌های کلیدی بین اتریوم 1.0 و 2.0 

1. الگوریتم اجماع: یکی از تفاوت‌های اساسی بین این دو نسخه استفاده از الگوریتم اجماع  مختلف است. در اتریوم 1.0 از الگوریتم Proof of Work (PoW) استفاده می‌شد، در حالی که اتریوم 2.0 از الگوریتم Proof of Stake (PoS) استفاده می‌کند که بر اساس میزان موجودی ارز دیجیتال معامله‌کننده‌ها تعیین می‌شود.
2. مقیاس‌پذیری: اتریوم 2.0 دارای معماری بهبود یافته‌ای برای مقیاس‌پذیری است که اجازه می‌دهد تا تعداد بیشتری از تراکنش‌ها را در زمان کوتاهتری پردازش کند و عملکرد بهتری داشته باشد.
3. امنیت: انتقال به PoS در اتریوم 2.0 باعث بهبود امنیت شبکه می‌شود. در PoS، مشارکت‌کنندگانی که موجودی بیشتری از ارز دیجیتال را در اختیار دارند، به تأیید تراکنش‌ها و تولید بلوک‌ها می‌پردازند که این باعث کاهش احتمال وقوع حملات مختلف می‌شود.
4. کارایی: اتریوم 2.0 دارای بهبودهای مختلفی در کارایی است که شامل بهبود زمان اجرا، هزینه تراکنش‌ها، و افزایش قابلیت همزمانی در اجرای قراردادهای هوشمند است.
5. تغییرات در قراردادهای هوشمند: با ارتقاء به اتریوم 2.0، قراردادهای هوشمند قابلیت اجرای همزمان و بهبود‌های دیگری را دریافت کرده‌اند که این امکان را به توسعه‌دهندگان می‌دهد تا برنامه‌های پیچیده‌تری را ایجاد کنند.

این تفاوت‌ها نشان می‌دهد که اتریوم 2.0 نسخه‌ای پیشرفته‌تر و قدرتمندتر از اتریوم 1.0 است که بهبودهای چشمگیری در عملکرد، امنیت و کارایی بلاکچین اتریوم را فراهم کرده است.

 

قرارداد هوشمند اتریوم

قراردادهای هوشمند اتریوم در واقع برنامه‌های کامپیوتری هستند که بر روی بلاکچین اتریوم اجرا می‌شوند. این قراردادها می‌توانند به طور خودکار و بدون نیاز به واسطه، توافقات و تراکنش‌ها را اجرا کنند. به زبان ساده، قراردادهای هوشمند همانند قراردادهای سنتی هستند، اما به جای کاغذ و امضا، از کدهای کامپیوتری برای اجرای خودکار توافقات استفاده می‌کنند.

چند ویژگی اصلی قراردادهای هوشمند اتریوم:

1.خودکار بودن: پس از تنظیم قرارداد هوشمند و استقرار آن در بلاکچین، به صورت خودکار و بدون نیاز به دخالت انسان اجرا می‌شود.

2. غیرمتمرکز بودن: قراردادهای هوشمند بر روی شبکه بلاکچین اتریوم اجرا می‌شوند، به این معنی که هیچ فرد یا سازمانی به تنهایی کنترل کامل بر آن‌ها ندارد.

3. شفافیت: کدهای قراردادهای هوشمند و تراکنش‌های آن‌ها برای همه کاربران شبکه قابل مشاهده هستند، که این ویژگی باعث افزایش اعتماد و کاهش تقلب می‌شود.

4. ایمنی: به دلیل استفاده از تکنولوژی بلاکچین، قراردادهای هوشمند از امنیت بالایی برخوردارند و دستکاری یا تغییر در آن‌ها بسیار دشوار است.

کاربردهای قراردادهای هوشمند:

– مدیریت مالی: اجرای خودکار پرداخت‌ها، وام‌ها و مبادلات مالی بدون نیاز به واسطه‌های بانکی.
– بیمه: پردازش خودکار مطالبات بیمه بر اساس شرایط از پیش تعیین شده.
– مدیریت زنجیره تامین: پیگیری و تأیید خودکار انتقال کالاها و مواد در طول زنجیره تامین.
– املاک و مستغلات: ثبت و انتقال مالکیت املاک به صورت دیجیتال و بدون نیاز به واسطه‌های قانونی.

به طور خلاصه، قراردادهای هوشمند اتریوم به توافقات دیجیتالی خودکار و غیرمتمرکز گفته می‌شود که با استفاده از کدهای کامپیوتری بر روی بلاکچین اجرا می‌شوند.

 

کاربردهای مهم اتریوم

1. توکن‌های هوشمند (ERC-20، ERC-721 و غیره): اتریوم به عنوان یکی از اصلی‌ترین پلتفرم‌های صدور توکن‌های هوشمند به کار می‌رود. توکن‌هایی که بر اساس استانداردهای مختلفی مانند ERC-20 و ERC-721 ایجاد می‌شوند، برای جمع‌آوری سرمایه (ICO و STO)، معاملات مالی، بازی‌های رمزنگاری شده، مدارک دیجیتال و سایر کاربردها استفاده می‌شوند.(یعنی شما میتوانید برای پروژه خود توکن صادر کنید و شبکه اتریوم این امکان را برای شما فراهم میکند)
2. قراردادهای هوشمند: اتریوم قابلیت اجرای قراردادهای هوشمند را فراهم کرده است که به توسعه‌دهندگان امکان ایجاد برنامه‌هایی بدون نیاز به اعتماد و واسطه را می‌دهد. این قراردادها می‌توانند برای انجام تراکنش‌های خودکار، مدیریت مالی، اجرای اتفاقات شرطی، ساخت بازی‌های رمزنگاری شده و غیره استفاده شوند.
3. توسعه اپلیکشن غیرمتمرکز (DApps): با استفاده از اتریوم، توسعه‌دهندگان می‌توانند برنامه های مختلفی را به صورت غیرمتمرکز در این شبکه ایجاد کنند. این برنامه ها می‌توانند شامل صرافی،بانک،و سایر برنامه های مربوط به امور مالی که به اختصار دیفای(defi) ،بازی‌های رمزنگاری شده گیم فای(gamefi)، سیستم‌های غیرمتمرکز برای مدیریت داده(Decentralized Storage)، بلاکچین‌های اختصاصی برای صنایع خاص و غیره باشند.
4. دیفای (DeFi)یکی از برجسته‌ترین کاربردهای اتریوم در حوزه دیفای است. دیفای به مجموعه‌ای از برنامه‌های مالی غیرمتمرکز گفته می‌شود که بر بستر اتریوم اجرا می‌شوند و به کاربران امکان می‌دهند بدون نیاز به واسطه‌ها به خدمات مالی دسترسی داشته باشند.
5. NFTها (توکن‌های غیرقابل تعویض)توکن‌های غیرقابل تعویض یا NFTها نیز یکی دیگر از کاربردهای برجسته اتریوم هستند. NFTها نوعی دارایی دیجیتال منحصر به فرد هستند که مالکیت آن‌ها بر بستر بلاکچین ثبت می‌شود و در حوزه‌های هنری، بازی‌ها، و جمع‌آوری‌های دیجیتال بسیار محبوب شده‌اند.
6. مارکت‌پلیس‌های رمزارز: اتریوم به عنوان پایه‌ای برای ایجاد مارکت‌پلیس‌های رمزارز به‌کار می‌رود. این مارکت‌پلیس‌ها محلی هستند که توکن‌های مختلف را معامله می‌کنند و به کاربران اجازه می‌دهند تا توکن‌های خود را خرید و فروش کنند.(مانند بازار خرید و فروش nft)
7. پرداخت‌های دیجیتال: اتریوم همچنین برای انجام پرداخت‌های دیجیتال مورد استفاده قرار می‌گیرد. افراد و شرکت‌ها می‌توانند از اتریوم برای انجام تراکنش‌های مالی سریع، امن و بدون واسطه استفاده کنند.

با توجه به این کاربردها، اتریوم به عنوان یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین پلتفرم‌های بلاکچینی در دنیای رمزارز و فناوری بلاکچین شناخته می‌شود.

فورک(انشعاب) اتریوم

اتریوم در مسیر تکامل خود فراز و نشیب های بسیار زیادی را پشت سر گذاشته و علارقم تمام سختی های مسیر از پس تمام چالش ها برآمده و تا به امروز به خوبی توانسته جایگاه خود را در بازار حفظ کند.اولین و مهمترین چالش اتریوم خیلی زود و دو سال پس از راه اندازی اتفاق افتاد، جایی که حملات هکری امنیت شبکه را به طور جدی تهدید کردند. در نهایت بعد از هک ۶۰ میلیون دلاری معروف به DAO (یک سازمان خودمختار غیرمتمرکز)، شبکه اصلی اتریوم یک هاردفورک و انشعاب گرفت.

هاردفورک اتریوم کلاسیک یکی از مهم‌ترین هاردفورک‌های اتریوم است که با بحث‌های زیادی همراه بوده است.

توسعه‌دهندگان به دنبال این بودند که از طریق هاردفورک اتریوم کلاسیک، تراکنش‌های مخرب را لغو کنند تا بتوانند وجوه سرقت شده را به صاحبان اصلی برگردانند.بعضی کاربران مخالف این هاردفورک بودند؛ آن‌ها اعتقاد داشتند که کد قانون است و نباید در آن تغییراتی ایجاد شود و باید ضرر را پذیرفت. به همین دلیل تیم اتریوم به دو گروه اتریوم و اتریوم کلاسیک تقسیم شد. هدف اصلی اتریوم کلاسیک این است که به وسیله قراردادهای هوشمند و بدون حاکمیت متمرکز یک سیستم بلاکچین نوین و بهبود یافته ایجاد کند.

 

آینده اتریوم

آینده اتریوم بسیار روشن به نظر می‌رسد. با توجه به پیشرفت‌های مداوم و به‌روزرسانی‌های مستمر، این پلتفرم به یکی از ارکان اصلی اقتصاد دیجیتال تبدیل شده و انتظار می‌رود که نقش بیشتری در توسعه فناوری‌های نوین ایفا کند.

نتیجه‌گیری

اتریوم با ارائه یک پلتفرم باز و انعطاف‌پذیر، تحول بزرگی در دنیای ارزهای دیجیتال ایجاد کرده است. از زمان راه‌اندازی‌اش تا به امروز، این پلتفرم توانسته است به یکی از پایه‌های اصلی بلاکچین تبدیل شود و کاربردهای متنوعی را در حوزه‌های مختلف ارائه دهد. با وجود چالش‌ها و مشکلات، اتریوم با قدرت به سمت آینده‌ای روشن در حال حرکت است.